Mój Psałterz: PSALM 39

A więc nie jesteście już obcymi i przychodniami, ale jesteście współobywatelami świętych i domownikami Boga - zbudowani na fundamencie apostołów i proroków, gdzie kamieniem węgielnym jest sam Chrystus Jezus.
(EF 2,19-20 - Biblia Tysiąclecia /BT/).

Struktura Psalmu 39:
1) słowa psalmisty kierowanych do siebie samego (próba znalezienia spokoju) - ww. 2-4,
2) słowa skargi skierowane do Boga - ww. 5-14:
- prośba o poznanie znikomości własnego życia (w. 5) oraz skarga na krótkość własnego życia i na znikomość człowieka (ww. 6-7),
- prośba o uwolnienie od grzechów i ciosu Bożego (ww. 8-11),
- prośba o wysłuchanie i odpowiedź Boga (w. 13) oraz prośba o „odwrócenie oczu” przez Boga i skarga na przemijalność własnego życia (w. 14).

O. Michał Baranowski OFMConv rozważa Psalm 39 (fragmenty Psalmu za Biblią Tysiąclecia):

O. Michał Baranowski OFMConv

"O Panie, mój kres pozwól mi poznać.
Psalm 39 to błagalna modlitwa człowieka uginającego się pod ciężarem utrapień, jakie go spotkały. Nie opisuje ich dokładnie, ale można domyśleć się, że myśli i o swych nieprzyjaciołach, jak też chorobie, czy innych trudach swego życia. To skłania go do
refleksji nad kruchością ludzkiego życia. Możemy usłyszeć w niej ton rozważań Hioba i Koheleta.
Tym tematem Psalm 39 bardzo dobrze wpisuje się w nasze zamyślenie nad życiem, podejmowane w ostatnich dniach kalendarzowego roku i u początku nowego. 

Zamilkłem, pozbawiony szczęścia.
Psalm rozpoczyna się wyznaniem Psalmisty, iż najpierw zamierzał w milczeniu znosić swój ból. Zdaje sobie bowiem sprawę, że mógłby „zgrzeszyć” swą mową, a jego  narzekanie, wypowiadane wobec ludzi występnych mogłoby ich utwierdzić w ich zuchwalstwie nieprawości, a u ludzi słabej wiary pogłębić wątpliwości. Milczenie nie przyniosło mu jednak ukojenia, zatem zwraca się w swym utrapieniu do Boga. 

Oto wymierzyłeś dni moje.
Zanim jednak zacznie prosić Pana o pomoc, zwraca uwagę na krótkość i kruchość własnego życia. I
to spostrzeżenie uogólnia na każde życie  ludzkie. Ono w swej znikomości zdaje się marnością. Człowiek zatem na próżno się niepokoi i zabiega o dobra materialne.
Przypominają się słowa Pana Jezusa do Marty w Betanii: „Troszczysz się i niepokoisz o wiele,
a potrzeba mało albo tylko jednego” (Mk 10,41n).

Usłysz, o  Panie, moją modlitwę!
Część błagalna psalmu rozpoczyna się wyznaniem nadziei pokładanej w Bogu. A potem następuje żarliwa prośba, aby Bóg wybawił go ze wszystkich jego nieprawości, a w konsekwencji położył kres nieszczęściom, które jako kara dotknęły Psalmistę. Oby pozwolił jeszcze w tym krótkim życiu  doświadczyć trochę radości. Ta modlitwa potrzebuje dopełnienia przez chrześcijańską nadzieję radości wiecznej, którą Pan obdarzy wiernych Jemu.

Panie Jezu, który byłeś nam podobny we wszystkim oprócz grzechu, naucz nas cierpliwie znosić utrapienia życia i radować się wszelkim dobrem od Ciebie otrzymanym. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków. Amen."

Psalm 39 w Wielkim Psałterzu Canterbury

PSALM 39 (38)

("Mój Psałterz" - przekład ks. bpa Kazimierza Romaniuka /Biblia Warszawsko-Praska/).

NICOŚĆ CZŁOWIEKA W OBLICZU BOGA

1 Dla kierującego chórem, Jedutuna*. Psalm Dawida.

2 Przyrzekłem sobie, że będę strzegł dróg moich*,
abym nie zgrzeszył językiem;
na ustach moich będę miał wędzidło,
dopóki bezbożnik* jest przy mnie.
3 Przestałem mówić, zamilkłem, niczego już nie posiadam,
a ból mój staje się znów większy.
4 Serce rozpala mi moje wnętrze,
płoną także me myśli, bym wreszcie przemówił*:

5 powiedz mi, PANIE, jaki będzie mój koniec
i jaka jest liczba dni moich,
abym mógł zrozumieć moją małość.
6 Miarą kilku piędzi* wyznaczyłeś dni moje,
a czas mego życia - to chwila u Ciebie,
i niczym jest każde ludzkie życie*.
7 Zaprawdę, człowiek jak cień przemija;
niepotrzebnie czyni tyle zgiełku
i skarby gromadzi, które inny weźmie.
8 Czegoż więc teraz mam oczekiwać, Panie,
ja, który tylko Tobie zaufałem?
9 Przebacz mi wszystkie moje winy
i nie dopuszczaj, bym był pośmiewiskiem
dla głupców.
10 Przestałem mówić, ust już nie otwieram,
ponieważ Ty sam tego chciałeś.
11 Racz mnie już nie doświadczać więcej,
bo ginę pod ciężarem Twej ręki*.
12 Kary na człowieka zsyłasz za winy,
jak mól niszczysz wszystko, co zgromadził:
widać więc, jaką marnością jest człowiek.
13 Wysłuchaj modlitwy mojej, o PANIE,
nakłoń swe ucho ku moim westchnieniom
i nie milcz, kiedy zalewam się łzami.
Jestem u Ciebie gościem i przechodniem,
jak ongiś wszyscy moi ojcowie*.
14 Przestań już patrzeć na mnie*, żebym zebrał siły,
bo wkrótce odejdę i już mnie nie będzie.


Przypisy:

KAPITALIKAMI zaznaczono słowo (najczęściej "PAN") będące tłumaczeniem najważniejszego w Starym Testamencie imienia Boga "JHWH" (JAHWE) - "JEST", "JESTEM". Imienia Boga, ze względu na jego świętość, Izraelici nie wypowiadali, zastępując słowem "ADONAJ" - "PAN".
Wj 3,14 (Biblia Tysiąclecia) - "Odpowiedział Bóg Mojżeszowi: «JESTEM, KTÓRY JESTEM». I dodał: «Tak powiesz synom Izraela: JESTEM posłał mnie do was»".

*/ (w. 1) "Jedutun" - wybitny lewita, który (1Krn 9,16) za czasów Dawida sprawował nadzór nad instrumentami muzycznymi (1Krn 16,41n) i wykonywał utwory muzyczne (1Krn 25,1.6; 2Krn 5,12) wraz z Asafem i Hemanem /Biblia Tysiąclecia/.

*/ (w. 2) "Będę strzegł dróg moich" - drogi, ścieżki - chodzi o zasady postępowania zgodnego z wolą Bożą /Biblia Paulistów - przypis do Ps 25 w. 4/.
- "Na ustach moich będę miał wędzidło" - abym nie szemrał i nie bliźnił /Biblia ks. Wujka z przypisami ks. Stanisława Stysia SJ/.
- "Bezbożnik" - zgodnie z tradycją starotestamentową chodzi o ludzi którzy grzeszą umyślnie, w zatwardziałości serca /Biblia Paulistów - przypis do Ps 1 w. 1/.

*/ (w. 4) "Serce rozpala mi moje wnętrze, płoną także me myśli, bym wreszcie przemówił" - por. Jr 20,9 /Biblia Tysiąclecia/.

*/ (w. 6) "Miarą kilku piędzi wyznaczyłeś dni moje, a czas mego życia - to chwila u Ciebie, i niczym jest każde ludzkie życie" - refleksje zbliżone do Księgi Koheleta (np. Koh 2,26 i in.); zob. także Ps 102,12; Ps 144,4. Refleksje zbliżone do Hi 7,6-10; Koh 2,26 /Biblia Tysiąclecia/.
- Piędź - miara długości. Przyjmuje się, że w systemie miar hebrajskich równała się ona 0,221 m /Septuaginta w tłumaczeniu O. Remigiusza Popowskiego SDB/.

*/ (w. 11) "Racz mnie już nie doświadczać więcej, bo ginę pod ciężarem Twej ręki" - por. Ps 32,4. Bóg zsyła ciężkie kary za grzechy /Biblia Tysiąclecia/.

*/ (w. 13) "Jestem u Ciebie gościem i przechodniem, jak ongiś wszyscy moi ojcowie" - naród Boży jest gościem w Jego dziedzictwie (por. Ps 119,19; Kpł 25,23; 1Krn 29,15; Hbr 11,13) /Biblia Tysiąclecia/.
- Por. Ef 2,19 /Nowy Przekład Dynamiczny Księgi Psalmów/.

*/ (w. 14) "Przestań już patrzeć na mnie" - Pan "patrzy" na człowieka, zarówno by go karać (jak tutaj), jak też by go wybawić z cierpienia (np. Ps 25,18 i in.) /Biblia Tysiąclecia/.
- Por. Hi 10,20nn; Hi 14,6 /Biblia Ekumeniczna/.

Komentarz O. Adama Szustaka OP do Psalmu 39 z końcowym błogosławieństwem:



I powiedziałem sobie: Nie będę Go już wspominał
ani mówił w Jego imię!
Ale wtedy zaczął trawić moje serce jakby ogień,
nurtujący w moim ciele.
Czyniłem wysiłki, by go stłumić,
lecz nie potrafiłem.
(Jr 20,9 - BT)

Mój Psałterz: PSALM 38

Nie karć mnie, Panie, w swym gniewie
i nie karz w swej zapalczywości
(Ps 6,2 - Biblia Tysiąclecia /BT/).

Psalm 38 jest psalmem pokutnym - obok Ps 6, 32, 51, 102, 130 i 143.
Psalm ten Kościół odnosi do Chrystusa cierpiącego, który dźwigał na Sobie brzemię grzechów całego świata.
W naszej modlitwie indywidualnej jest modlitwą żalu i skruchy, aktem poddania się woli Bożej, gdy przygniata nas ciężar niedoli będącej następstwem grzechu.

W Psalmie 38 możemy wyodrębnić za O. Stanisławem Wójcikiem CSsR:
- "Psalmista czuje klątwę grzechu" - ww. 2-5,
- "Zbolały na ciele i duszy" - ww. 6-9,
- "Opuszczony, prześladowany" - ww. 10-13,
- "Duchowo rozbity - ufa Bogu" - ww. 14-17,
- "Wyznaje winę, prosi o ratunek" - ww. 18-23.

Kamień od Prezydenta Izraela Chaima Herzoga w Obozie Konc. w Auschwitz

O. Michał Baranowski OFMConv rozważa Psalm 38 (fragmenty Psalmu za Biblią Tysiąclecia):

O. Michał Baranowski OFMConv

"Nie ma w mym ciele nic zdrowego.
Psalm 38 to błaganie zanoszone do Boga w doświadczeniu śmiertelnej choroby. W indywidualnych modlitwach błagalnych, licznie obecnych w Psałterzu, kilka z nich dotyczy sytuacji choroby (zob. Ps 39, 41, 88). Szczegółowy opis charakteryzuje ton lamentacji. 
Psalmista sugestywnie opisuje zarówno cierpienia swego ciała, jak i ducha (zgnębienie, smutek). Do tego dochodzi ból spowodowany postawą bliskich, przyjaciół i sąsiadów, którzy opuścili go w nieszczęściu. Na domiar złego jeszcze inni podstępnie wykorzystują jego trudne położenie. Sprzeciwiają się mu i okazują nienawiść, choć nie dał im do tego powodu. W tej sytuacji nadzieja pozostaje jedynie w Bożej łaskawości i pomocy.

Nie karć mnie, Panie, w Twoim gniewie.
Psalm rozpoczyna się jednak prośbą o Boże zmiłowanie i przebaczenie grzechów. Choroba bowiem, zgodnie z tradycyjnym uzasadnieniem cierpienia, została odebrana jako kara za grzechy. Dla Psalmisty nie jest trudno przejść od uznania w Bogu sprawcy swej choroby do wołania do Niego o ratunek. Prośba o uzdrowienie łączy się z wyznaniem winy i prośbą o przebaczenie. 

Zbawienie  moje - o Panie!
Psalm kończy się żarliwą prośbą o pomoc ze strony Boga. Poprzedzona jest ona wyznaniem ufności pokładanej w Panu. On jest zawsze blisko tych, co wołają do Niego. On jest wybawieniem. Niezachwiana wiara prowadziła chorych do Boga w Starym Przymierzu, ta wiara także przyprowadzała rzesze chorych do Jezusa. A Ten z miłosierdziem uzdrawiał ludzkie ciało i odpuszczał grzechy. On jest naszym Zbawieniem!

Panie Jezu, pełen miłosierdzia dla chorych i grzeszników, w Tobie pokładamy nadzieję. Niech uroczystość Twojego Narodzenia przyniesie radość wszystkim ludziom dobrej woli. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków. Amen."

Ps 38 z Psałterza Franciszkańskiego z 1521 r. (Haga)

PSALM 38 (37)*
("Mój Psałterz" - przekład O. Remigiusz Popowski SDB /SEPTUAGINTA*/)

POD CIĘŻAREM NĘDZY I GRZECHU
(w Księdze Psalmów w Septuagincie brak jest tytułów psalmów, powyższy tytuł Psalmu 38 pochodzi z Księgi Psalmów w tłumaczeniu O. Stanisława Wójcika CSsR)

1 Psalm dla Dawida; dla przypomnienia o szabacie.

2 Nie karz mnie, Panie, Swoim gniewem*
i nie poddawaj mnie chłoście swojego oburzenia.
3 Bo Twoje strzały już utkwiły we mnie,
już mnie przycisnąłeś swym ciężkim ramieniem.
4 Z powodu Twego gniewu nie ma w mym ciele niczego zdrowego,
nie ma w mych kościach ładu z powodu mych grzechów.
5 Moje nieprawości przerosły moją głowę,
przygniatają mnie wielkim ciężarem.

6 Cuchną i ropieją moje rany*,
powstałe z powodu mej głupoty*.
7 Jestem umęczony, całkiem zgarbiony,
przez cały dzień chodzę smutny*.
8 Szyderstwa wypełniły bólem nerwy moich lędźwi,
nie ma niczego zdrowego w moim ciele.
9 Nieszczęście mnie przygniata, jestem całkiem przybity,
skargi mego serca przeszły w skowyt.

10 Przed Tobą, Panie, stoi całe me pragnienie
mój jęk nie chowa się przed Tobą.
11 Moje serce drży, opuściła mnie moja siła,
moim oczom brakuje światła*.
12 Kiedy moi przyjaciele i moi sąsiedzi znajdą się blisko mnie, zatrzymują się;
nawet najbliżsi trzymają się z daleka*.
13 Nastający na me życie są okrutni,
zuchwali w słowach stali się ci, którzy źle mi życzą;
każdego dnia skwapliwie knują podstępy.

14 A ja jak głuchy nie słucham,
jak niemowa nie otwieram ust swoich*.
15 Jestem jak człowiek bez słuchu,
brak moim ustom obrony.
16 Lecz przecież w Tobie, o Panie, złożyłem swe nadzieje,
Ty, Panie, mój Boże, potrafisz mnie wysłuchać.
17 Powiedziałem: «Niech nie mają ze mnie radości moi wrogowie».
Kiedy bowiem zachwiały się moje nogi, oni się bardzo puszyli.

18 Przecież stale jestem wystawiony na chłostę,
ból mój bez przerwy się mnie trzyma.
19 Przecież gotów jestem wyznać swoją nieprawość
i okazać skruchę za mój grzech.
20 A moi wrogowie żyją i cieszą się swą przewagą nade mną;
mnoży się liczba tych, którzy mnie bez żadnej racji nienawidzą.
21 Którzy złem za dobro odpłacają
opacznie mnie oceniają, gdy dążę do zachowania sprawiedliwości.
[Odrzucili mnie, ukochanego, jak trupa wzbudzającego obrzydzenie]*.
22 Panie, nie opuszczaj mnie;
Boże mój, nie odstępuj ode mnie.
23 O Panie mojego ocalenia, pośpiesz mi na pomoc.


Przypisy:

KAPITALIKAMI zaznaczono słowo (najczęściej "PAN") będące tłumaczeniem najważniejszego w Starym Testamencie imienia Boga "JHWH" (JAHWE) - "JEST", "JESTEM". Imienia Boga, ze względu na jego świętość, Izraelici nie wypowiadali, zastępując słowem "ADONAJ" - "PAN".
Wj 3,14 (Biblia Tysiąclecia) - "Odpowiedział Bóg Mojżeszowi: «JESTEM, KTÓRY JESTEM». I dodał: «Tak powiesz synom Izraela: JESTEM posłał mnie do was»".

*/ W Septuagincie jest to Psalm 37. 

*/ "SEPTUAGINTA" - więcej o Septuagincie, jako Greckiej Biblii ST, znajduje się na stronie omawiającej Psalm 14.

*/ (w. 2) "Nie karz mnie, Panie, Swoim gniewem" - ujemna ocena Boża grzesznego postępowania człowieka /Biblia Tysiąclecia/.
- Tymi samymi prawie słowami rozpoczyna się Ps 6 /Biblia Poznańska/.

*/ (w. 4) "W mych kościach" - kości wyrażają w ST całą istotę człowieka (por. także Rdz 2,23) /Biblia Tysiąclecia - przypis do Ps 35 w. 10/.

*/ (w. 6) "Cuchną i ropieją moje rany" - grzech przedstawiony jest w psalmach często jako ciężka choroba, np. trąd o odrażających objawach zewnętrznych. Powoduje on opisaną w następnych wierszach ruinę całego organizmu (por. Iz 1,6) /Biblia Tysiąclecia/.
- "Z powodu mej głupoty" - zawiniona głupota jest uznawana w Biblii za jeden z grzechów głównych (por. Mk 7,22) /Septuaginta w tłumaczeniu O. Remigiusza Popowskiego SDB/.

*/ (w. 7) "Jestem umęczony, całkiem zgarbiony, przez cały dzień chodzę smutny" - por. Ps 43,2 /Biblia Gdańska/.

*/ (w. 11) "Moim oczom brakuje światła" - gasnące światło oczu jest tu oznaką zbliżającej się śmierci /Biblia Poznańska/.

*/ (w. 12) "Nawet najbliżsi trzymają się z daleka" - por. Ps 88,9.19; Hi 19,14-15; Jr 12,6; Jr 20,10 /Biblia Tysiąclecia/.

*/ (w. 14) "Jak niemowa nie otwieram ust swoich" - por. Iz 53,7 /Biblia Tysiąclecia/.

*/ (w. 21) "[...]" - kwadratowymi nawiasami A. Rahlfs zaznacza w krytycznym wydaniu Septuaginty (2006) tekst nienależący pierwotnie, jego zdaniem, do Septuaginty. /Septuaginta w tłumaczeniu O. Remigiusza Popowskiego SDB/.
- Uzupełnienie 2 do przypisu Ps 14 w. 3: Alfred Rahlfs (1865-1935), niemiecki ewangelicki teolog i orientalista. Jeden z pionierów historyczno-krytycznego badania Septuaginty. Wydał analizę porównawczą zachowanych rękopisów Septuaginty oraz jej tłumaczenie na język niemiecki. Uznany jest za najwybitniejszego badacza Septuaginty.

Komentarz O. Adama Szustaka OP z końcowym błogosławieństwem:



I mówił dalej: «Co wychodzi z człowieka, to czyni go nieczystym. Z wnętrza bowiem, z serca ludzkiego pochodzą złe myśli, nierząd, kradzieże, zabójstwa, cudzołóstwa, chciwość, przewrotność, podstęp, wyuzdanie, zazdrość, obelgi, pycha, głupota. Całe to zło z wnętrza pochodzi i czyni człowieka nieczystym».
(Mk 7,20-23 - BT)

Mój Psałterz: PSALM 37

Nie troszczcie się zbytnio o swoje życie, o to, co macie jeść i pić, ani o swoje ciało, czym się macie przyodziać. Czyż życie nie znaczy więcej niż pokarm, a ciało więcej niż odzienie? Przypatrzcie się ptakom w powietrzu: nie sieją ani żną i nie zbierają do spichrzów, a Ojciec wasz niebieski je żywi. Czyż wy nie jesteście ważniejsi niż one?
(Mt 6,25-26 - Biblia Tysiąclecia /BT/)

Psalm 37, to psalm mądrościowy, pouczający. W tekście hebrajskim ułożony alfabetycznie.
Można wyodrębnić trzy części:
- "Szkoda zazdrościć złym pomyślności" - ww. 1b-11,
- "Źli giną, dobrych Pan osłania" - ww. 12-29,
- "Lepiej jest ufać Panu, pełnić Jego wolę" - ww. 30-40.

O. Michał Baranowski OFMConv rozważa Psalm 37 (fragmenty Psalmu wg Biblii Tysiąclecia):

O. Michał Baranowski OFMConv

"Nie unoś  się  gniewem..., miej  ufność  w  Panu.
Psalm 37 należy do tzw.  psalmów mądrościowych, które w stylu i treści podobne są do nauczania mędrców. Ton pouczenia, temat losu dobrych i złych, kompozycja alfabetyczna, zaznaczona na marginesie literami alfabetu.
Brakuje typowych dla modlitwy form bezpośredniego zwracania się do Boga, zatem, aby się tym psalmem modlić proponuję potraktować go jako wewnętrzną rozmowę z samym sobą przed Bogiem. Słowo rady i zachęta do ufności w Bogu, przeplatają się z rozważaniem życia ludzi złych i sprawiedliwych.

Nie unoś się gniewem..., nie zazdrość niesprawiedliwym, bo znikną tak prędko jak trawa.
Na czyniących źle można się oburzać, w poczuciu naruszenia Bożego i dobra człowieka, można też - i dziś się z tym spotykamy - patrzeć z zazdrością, gdy widzi się beztroskę i życiowe powodzenie ludzi nieprawych, drwiących ze sprawiedliwych i pobożnych, czy samego Boga. Czy warto być wiernym Bogu, gdy tymczasem spotykają utrapienia, choroby i bieda?
Psalmista wskazuje na krótkość życia ludzkiego i zapewnia, że postępowanie nieprawych doprowadzi ich do unicestwienia  (por. Ps 1,6).
Wielokrotnie powraca w Ps 37 stwierdzenie, że nieprawi wyginą. Z tym przekonaniem o „ostatecznej” sprawiedliwości Bożej łączy się wyznanie, że Bóg niweczy już teraz ich ataki, oszustwa i fałszywe oskarżenia, stając w obronie ludzi prawych.

Miej ufność w Panu i postępuj dobrze. 
Wielokrotnie wybrzmiewa w tym psalmie zachęta do prawego życia i zaufania  Bogu: nie unoś się gniewem, nie zazdrość, nie oburzaj się, miej ufność w Panu postępuj dobrze, raduj się w Panu, powierz Mu swą drogę... Umacnia przekonanie o wartości prawego życia. Pan wspiera tych, co Mu ufają, w różnych trudnych sytuacjach życia i sprawi, że w nagrodę ... „posiądą ziemię”.
Nie pojawia się wyraźnie obietnica Nieba. Psalmista pozostaje jeszcze w kręgu tych, którzy potrzebują świadectwa Jezusa, który przez Ewangelię rzucił światło na życie i nieśmiertelność (por. 2Tm 1,10).

Panie Jezu, oświeć nasze serca i umocnij naszą nadzieję życia wiecznego, abyśmy mężnie znosili utrapienia doczesnego życia. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków. Amen".

PSALM 37 (36)
("Mój Psałterz" - Biblia Paulistów)

ZWIERCIADŁO OPATRZNOŚCI

1 Dawida.

Nie pałaj zawziętością do złoczyńców
ani nie zazdrość tym, co się dopuszczają nieprawości*,
2 bo uschną szybko jak skoszona łąka
i zwiędną jak zielona trawa*.

3 Miej ufność w PANU i czyń dobro,
byś mógł bezpiecznie mieszkać w swoim kraju*.
4 Znajdź rozkosz w PANU,
a On spełni pragnienia twego serca.
5 Skieruj do PANA swe kroki,
ufaj Mu, a On będzie działał*.
6 Uczyni twą sprawiedliwość jak światło,
a twoją prawość jak jasność południa*.
7 Zatrzymaj się w ciszy przed PANEM i Jemu zaufaj,
nie zazdrość temu, komu się powodzi,
ani człowiekowi podstępnemu.
8 Przestań się gniewać i porzuć oburzenie*,
nie pałaj zawiścią, byś źle nie postąpił.
9 Bo złoczyńcy będą wytępieni,
a ufający PANU posiądą ziemię*.
10 Bo wkrótce znikną bezbożni*,
daremnie będziesz ich szukał,
bo już ich nie będzie.
11 Łagodni zaś posiądą ziemię*
i będą się rozkoszować pełnią pokoju.

12 Bezbożny prześladuje sprawiedliwego,
zgrzyta na niego zębami,
13 lecz PAN śmieje się z niego*,
widząc, że jego dzień* nadchodzi.
14 Bezbożni dobywają miecza i napinają łuki,
aby przeszyć ubogiego i nędzarza,
by wymordować ludzi prawych.
15 Lecz ich miecz przebije ich własne serca*,
a ich łuk będzie złamany.
16 Lepszy jest niedostatek sprawiedliwego,
niż wielkie bogactwa bezbożnych*.
17 Bo ramiona bezbożnych będą złamane,
a sprawiedliwych PAN podtrzymuje.
18 PAN zna ścieżki nieskalanych,
ich dziedzictwo będzie trwało wiecznie.
19 Nie zawiodą się w czasie nieszczęścia,
w dniach głodu będą nasyceni.
20 Bezbożni natomiast wyginą,
wrogowie PANA przeminą jak uroda łąki
i jak dym się rozwieją.
21 Bezbożny pożycza, ale nie zwraca,
a sprawiedliwy lituje się i daje.
22 Ci, których Pan błogosławi, posiądą ziemię,
a których przeklnie, zostaną wyniszczeni.
23 PAN umacnia kroki człowieka
kiedy podoba się Mu droga jego.
24 Choćby się potknął, nie upadnie,
bo PAN trzyma go za rękę*.
25 Byłem młodzieńcem i już się zestarzałem,
lecz nie widziałem sprawiedliwego, by był opuszczony*,
ani jego potomstwa, by o chleb żebrało.
26 On w każdym czasie lituje się i pożycza,
błogosławione będzie jego potomstwo*.
27 Wystrzegaj się zła i czyń dobro,
a przetrwasz na wieki.
28 Bo PAN miłuje prawość
i nie opuści swoich świętych,
będzie ich strzegł na wieki.
Nieprawi zaś zostaną ukarani,
a potomstwo bezbożnych wyginie.
29 Sprawiedliwi posiądą ziemię
i wiecznie będą na niej mieszkać.

30 Usta sprawiedliwego wypowiadają mądrość,
a jego język głosi sprawiedliwe wyroki.
31 W sercu ma prawo Boże,
Nie zachwieją się jego nogi.
32 Bezbożny czatuje na sprawiedliwego
i usiłuje go zabić,
33 lecz PAN nie zostawi go w ręku tamtego,
i nie pozwoli skazać, gdy będzie sądzony.
34 Wyczekuj PANA i idź drogą, którą wytyczył,
a wywyższy cię, abyś posiadł ziemię,
ujrzysz, jak giną bezbożni.

35 Widziałem, jak bezbożny się pysznił
i rozpierał jak cedr rozłożysty*.
36 Przechodziłem obok, a już go nie było,
szukałem, lecz nie znalazłem po nim śladu.
37 Strzeż niewinności, przestrzegaj prawości,
bo kto zaprowadza pokój, zostawi potomstwo.
38 Nieprawi zostaną całkowicie wyniszczeni,
wyginie potomstwo bezbożnych.
39 A sprawiedliwych PAN obdarzy zbawieniem,
On jest ich obrońcą w czasie utrapienia.
40 Wspomaga ich PAN i wybawia,
wybawia od bezbożnych i uwalnia,
gdyż do Niego się uciekają.


Przypisy:

KAPITALIKAMI zaznaczono słowo (najczęściej "PAN") będące tłumaczeniem najważniejszego w Starym Testamencie imienia Boga "JHWH" (JAHWE) - "JEST", "JESTEM". Imienia Boga, ze względu na jego świętość, Izraelici nie wypowiadali, zastępując słowem "ADONAJ" - "PAN".
Wj 3,14 (Biblia Tysiąclecia) - "Odpowiedział Bóg Mojżeszowi: «JESTEM, KTÓRY JESTEM». I dodał: «Tak powiesz synom Izraela: JESTEM posłał mnie do was»".

*/ (w. 1) "Nie zazdrość tym, co się dopuszczają nieprawości" - ponieważ powodzi im się na pozór dobrze: w. 7 (por. Prz 24,19) /Biblia Tysiąclecia/.  

*/ (w. 2) "Uschną szybko jak skoszona łąka i zwiędną jak zielona trawa" - por. Hi 14,2; Iz 40,6-7 /Biblia Tysiąclecia/. 

*/ (w. 3) "Bezpiecznie mieszkać w swoim kraju" - chodzi o Ziemię Obietnic, ojczyznę Izraela, która zapowiada ojczyznę niebieską eschatologicznego ludu Bożego /Biblia Tysiąclecia/.

*/ (w. 5) "Skieruj do PANA swe kroki, ufaj Mu, a On będzie działał" - por. Ps 55,23; Mt 6,25; Łk 12,22 /Biblia Ekumeniczna/.

*/ (w. 6) "Uczyni twą sprawiedliwość jak światło, a twoją prawość jak jasność południa" - por. Iz 58,8 /Biblia Gdańska/.

*/ (w. 8) "Przestań się gniewać i porzuć oburzenie" - w gniewie i oburzeniu przeciw złemu kryje się niebezpieczeństwo upadku dla ciebie, a mianowicie: szemrania przeciw rządom Opatrzności i pogardy bliźniego, ulegania własnej popędliwości, niezgodnej z duchem Bożym /Księga Psalmów w tłumaczeniu O. Stanisława Wójcika CSsR/.

*/ (w. 9) "Ufający PANU posiądą ziemię" - ziemia jako podstawa do życia i zbawcze dziedzictwo Boże. Tę częstą w psalmie (w. 9.11.22.29.34) obietnicę podjął Chrystus w Kazaniu na górze (Mt 5,5) jako błogosławieństwo dla cichych (w w. 11 "łagodni" stanowią tę samą kategorię ludzi) /Biblia Tysiąclecia/.
- Por. Ps 9,11 /Biblia Gdańska/. 

*/ (w. 10) "Bezbożni" - zgodnie z tradycją starotestamentową chodzi o ludzi którzy grzeszą umyślnie, w zatwardziałości serca /Biblia Paulistów - przypis do Ps 1 w. 1/.

*/ (w. 11) "Łagodni zaś posiądą ziemię" - por. Prz 2,21; Mt 5,5 /Biblia Tysiąclecia/.

*/ (w. 13) "PAN śmieje się z niego" - śmieje się i naigrawa są antropomorficznymi zwrotami, wskazującymi na dysproporcję między potęgą Bożą a niemocą buntowników. Bóg bierze żywy udział w rządach świata, działa niezawodnie, choć nie zawsze natychmiast /Biblia Tysiąclecia - przypis do Ps 2 w. 4/.
- "Jego dzień" - kiedy stanie przed sądem Bożym /Biblia ks. Wujka z przypisami ks. Stanisława Stysia SJ/.

*/ (w. 15) "Ich miecz przebije ich własne serca" - często powtarza się w psalmach myśl: zło czynione przez grzesznika obraca się przeciw niemu /Biblia Tysiąclecia/.

*/ (w. 16) "Lepszy jest niedostatek sprawiedliwego, niż wielkie bogactwa bezbożnych" - por. Prz 15,16; Prz 16,8 /Biblia Ekumeniczna/.

*/ (w. 24) "Choćby się potknął, nie upadnie, bo PAN trzyma go za rękę" - nawet w trudnych sytuacjach życia Bóg pospieszy mu z pomocą /Biblia Tysiąclecia/.

*/ (w. 25) "Nie widziałem sprawiedliwego, by był opuszczony" - Psalmista mówi tylko z własnego doświadczenia. Tak tez bywa przeważnie, iż szukającym Królestwa Bożego Opatrzność dziwnie dopomaga w pracy na kawałek chleba. Jeżeli jednak spotykamy sprawiedliwych "Łazarzy" w nędzy i opuszczeniu, i do nich stosować trzeba słowa Chrystusowe: "Błogosławieni ubodzy" - upośledzeni w dobrach doczesnych. ale tym bardziej wzbogaceni darami łaski /Księga Psalmów w tłumaczeniu O. Stanisława Wójcika CSsR/.

*/ (w. 26) "Błogosławione będzie jego potomstwo" - będzie zażywał takiej pomyślności, że inni będą ją wskazywać jako przykład błogosławieństwa Bożego /Biblia Tysiąclecia/. 

*/ (w. 35) "Rozpierał jak cedr rozłożysty" - drzewa te były uważane w starożytności za symbol potęgi i niezniszczalności; tutaj oznaczają potężnych nieprzyjaciół (por. Iz 2,12nn; Za 11,1) /Biblia Tysiąclecia - przypis do Ps 29 w. 5/. 

Komentarz O. Adama Szustaka OP z błogosławieństwem:



Zrzuć swą troskę na Pana,
a On cię podtrzyma;
nie dopuści nigdy,
by miał się zachwiać sprawiedliwy.
(Ps 55,23 - BT)

Mój Psałterz: PSALM 36

Rozum źródłem życia dla tych, co go mają,
głupota - karą dla niemądrych.
(Prz 16,22 - Biblia Tysiąclecia /BT/)

W Psalmie 36 wyodrębnić możemy:
- Przewrotność złych ludzi - ww. 2-5,
- Sprawiedliwość i łaska Boża - ww. 6-10,
- O wytrwanie w łasce - ww. 11-13.

Komentarz św. Jana Pawła II do Psalmu 36:

"Na początku każdego dnia, wypełnionego pracą i relacjami z innymi ludźmi, każdy człowiek może wybrać jedną z dwóch zasadniczych postaw: opowiedzieć się po stronie dobra albo też ulec złu. Psalm 36 ukazuje właśnie te dwie przeciwstawne opcje. Z jednej strony mamy człowieka, który jeszcze będąc w «łożu» knuje nieprawe plany; z drugiej natomiast człowieka szukającego Bożego światła, «źródła życia» (por. w. 10). Bezmiarowi nieprawości bezbożnika przeciwstawia się bezmiar Bożej dobroci, która jest żywym źródłem, gaszącym pragnienie, i światłem oświecającym wiernego. Tak więc w modlitwie Psalmów, którą Liturgia Godzin proponuje na Jutrznię w środę pierwszego tygodnia, opisane są dwie postawy człowieka.
Psalmista ukazuje nam najpierw obraz grzesznika (por. ww. 2-5). W jego wnętrzu - jak mówi oryginał hebrajski - rozbrzmiewa «przepowiednia grzechu» (w. 2). Jest to mocne wyrażenie. Przywodzi na myśl szatańskie słowo, które jako przeciwieństwo słowa Bożego rozbrzmiewa w sercu i w mowie bezbożnika.
Wydaje się, że zło tak bardzo przeniknęło jego naturę, iż wyraża się w słowach i czynach (por. ww. 3-4). Przeżywa on swoje dni wybierając «błędne drogi» od samego rana, kiedy leży jeszcze «na swoim łożu» (w. 5), aż do wieczora, kiedy zasypia. Te nieustannie ponawiane wybory grzesznika są następstwem wyboru, który określa całe jego życie i prowadzi do śmierci.
Psalmistę interesuje jednak drugi obraz i w nim pragnie znaleźć swoje odbicie; jest to wizerunek człowieka szukającego oblicza Bożego (por. ww. 6-13). Wyśpiewuje on autentyczną pieśń ku czci Bożej miłości (por. ww. 6-11), a na koniec błaga o uwolnienie od mrocznego uroku zła i o to, by mógł pozostać na zawsze w świetle łaski.
W tej pieśni pojawia się cała gama wyrażeń opisujących obraz Boga miłości - są to: łaska, wierność, sprawiedliwość, wyroki, zbawienie, cień opiekuńczych skrzydeł, obfitość, szczęście, życie i światło. Należy szczególnie podkreślić cztery z tych Bożych rysów, wyrażonych hebrajskimi słowami, które mają znaczenie mocniejsze, niż wynika to z tłumaczeń na języki nowożytne.
Przede wszystkim pojęcie hésed, «łaska», w którym zawierają się wierność, miłość, lojalność i czułość. Jest to jedno z podstawowych pojęć charakteryzujących przymierze między Panem i Jego ludem... Oto cztery słowa, które modlący się powtarza w swym wyznaniu wiary, gdy wyrusza na drogi świata, zachowując pewność, że jest z nim Bóg - kochający, wierny, sprawiedliwy i zbawiający.
Do różnych wyrażeń, którymi sławi Boga, Psalmista dodaje dwa wymowne obrazy. Z jednej strony obfitość żywności - przywołuje ona na myśl przede wszystkim świętą ucztę, która odbywała się w świątyni syjońskiej, a na której spożywano mięso zwierząt ofiarnych. Są również źródło i strumień, których wody gaszą pragnienie nie tylko wyschniętego gardła, lecz i duszy (por. ww. 9-10; Ps 42,2-3; 63,2-6). Pan karmi i poi modlącego się człowieka, pozwala mu uczestniczyć w swym pełnym i nieśmiertelnym życiu.
Drugi obraz to symbol światła: «w Twojej światłości oglądamy światło» (w. 10). Światłość ta rozlewa się niczym «wodospad» i jest znakiem objawienia się Boga wiernemu Mu człowiekowi. Doświadczył tego Mojżesz na Synaju (por. Wj 34,29-30) i to samo spotyka chrześcijan, gdy «z odsłoniętą twarzą wpatrują się w jasność Pańską jakby w zwierciadle; za sprawą Ducha Pańskiego coraz bardziej jaśniejąc, upodabniają się do Jego obrazu» (por. 2Kor 3,18).
W języku Psalmów «oglądać światłość oblicza Bożego» oznacza spotkać Pana w świątyni, gdzie odmawiana jest modlitwa liturgiczna i słucha się Bożego słowa. Doświadcza tego również chrześcijanin, kiedy Jutrznią wielbi Pana o poranku, zanim wkroczy na nie zawsze proste drogi codziennego życia. (Audiencja generalna, 22 sierpnia 2001 r.)".

Skróty pochodzą od redaktorów wydania Biblii.
Pełny tekst katechezy dostępny jest w bibliotece serwisu Opoka.

Psalm 36 po hebrajsku

PSALM 36 (35)
("Mój Psałterz" - przekład O. Stanisława Wójcika CSsR)

ZŁOŚĆ GRZESZNIKÓW A BOSKA DOBROĆ

1 Kierownikowi chóru. Dawida, sługi PAŃSKIEGO.

2 Nieprawość zawładnęła sercem bezbożnego*;
nie ma bojaźni Bożej przed jego oczyma.
3 Bo w myślach swoich sam sobie pochlebia,
że złości jego nikt nie dostrzega i nie potępia.
4 Słowa ust jego są grzechem i zdradą,
przestał zdrowo sądzić i dobrze czynić.
5 Nieprawość obmyśla na swoim łożu*,
na niedobrą drogę* wkracza, złem się nie brzydzi.

6 PANIE, dobroć Twoja sięga pod niebiosa,
a wierność Twoja pod same obłoki*.
7 Twa sprawiedliwość jak najwyższe góry*,
Twoje wyroki jak morskie głębiny:
Ty, PANIE, ochraniasz ludzi i bydlęta.
8 Jak cenna jest łaska Twoja, Boże:
synowie ludzcy kryją się w cieniu Twych skrzydeł;
9 Sycą się obfitością Twojego domu,
poisz ich strumieniem Twych rozkoszy*.
10 W Tobie bowiem jest źródło życia
i w Twej światłości oglądamy światłość*.

11 Zachowaj Twą łaskę dla Twoich czcicieli*
i sprawiedliwość dla ludzi prawego serca.
12 Niechaj mnie stopa zuchwalca nie depcze*,
ręka grzesznika niech mną nie potrząsa.
13 Oto runęli nieprawość czyniący*!
zwaleni na ziemię i nie mogą powstać. 


Przypisy:

KAPITALIKAMI zaznaczono słowo (najczęściej "PAN") będące tłumaczeniem najważniejszego w Starym Testamencie imienia Boga "JHWH" (JAHWE) - "JEST", "JESTEM". Imienia Boga, ze względu na jego świętość, Izraelici nie wypowiadali, zastępując słowem "ADONAJ" - "PAN".
Wj 3,14 (Biblia Tysiąclecia) - "Odpowiedział Bóg Mojżeszowi: «JESTEM, KTÓRY JESTEM». I dodał: «Tak powiesz synom Izraela: JESTEM posłał mnie do was»".

*/ (w. 2) "Nieprawość zawładnęła sercem bezbożnego" - por. Hi 20,12 /Biblia Warszawsko-Praska/.
- "Bezbożnego" - zgodnie z tradycją starotestamentową chodzi o ludzi którzy grzeszą umyślnie, w zatwardziałości serca /Biblia Paulistów - przypis do Ps 1 w. 1/.

*/ (w. 5) "Nieprawość obmyśla na swoim łożu" - por. Ps 4,5; Mi 2,1 /Biblia Tysiąclecia/.
- "Drogę" - sposób postępowania (por. Ps 1,1) /Biblia Paulistów/.

*/ (w. 6) "Dobroć Twoja sięga pod niebiosa, a wierność Twoja pod same obłoki" - por. Ps 57,11; Ps 108,5 /Biblia Ekumeniczna/. 
- Łaska (w przekładzie O. Stanisława Wójcika CSsR: dobroć) i wierność - charakterystyczne przymioty Boga, które zazwyczaj występują razem, np. w Ps 36,6; Ps 61,8; Ps 85,11; Ps 86,15; Ps 89,15 /Biblia Paulistów - przypis do Ps 25 w. 10/.

*/ (w. 7) "Twa sprawiedliwość jak najwyższe góry" - por. Ps 68,16; Ps 80,11 /Biblia Warszawsko-Praska/.

*/ (w. 9) "Sycą się obfitością Twojego domu, poisz ich strumieniem Twych rozkoszy" - aluzja do obfitych ofiar w świątyni (Iz 43,24) i ogólnego dostatku (Jr 31,14). O potokach (w przekładzie O. Stanisława Wójcika CSsR - strumień) zob. Ps 46,5; Rdz 2,10; Ez 47,1-12; Jl 4,18; Za 14,8 /Biblia Tysiąclecia/.

*/ (w. 10) "W Tobie bowiem jest źródło życia i w Twej światłości oglądamy światłość" - Bóg jest źródłem życia (J 2,13). Ze światłości objawiającego się Boga płynie dla człowieka światło, tj. życie i zbawienie (por. Ps 49,20; Hi 3,16; Jr 13,16). W NT por. Ap 21,23n; Ap 22,5 /Biblia Tysiąclecia/.
- "Źródło życia" - w sensie mądrości życiowej (por. Prz 13,14; Prz 16,22. W NT owym źródłem i uosobieniem życia jest Jezus Chrystus /Biblia Warszawsko-Praska/.
- "Oglądamy światłość" - znaczy cieszyć się życiem, którego źródłem jest Bóg, a które może trwać i rozwijać się pomyślnie w promieniach światłości, jaką w swojej łaskawości zsyła na świat jaśniejące oblicze Boże (por. Ps 31,17) /Biblia Poznańska/.
- Jaśniejące oblicze jest wyrazem łaskawości i życzliwości Boga (por. Ps 31,17; Ps 44,4; Ps 89,16). W tej światłości Boga uczestniczy także w jakiejś mierze człowiek stworzony na obraz i podobieństwo Boże (por. Łk 16,8; J 8,12; 1Tes 5,5; Ef 5,8 /Biblia Warszawsko-Praska - przypis do Ps 4 w. 7/.

*/ (w. 11) "Czcicieli" - dosł.: tym, którzy Cię znają. Chodzi tutaj nie o znajomość teoretyczną, ile raczej o jej praktyczne zastosowanie, czyli o życie religijne zgodne z wolą Bożą /Biblia Poznańska/.

*/ (w. 12) "Niechaj mnie stopa zuchwalca nie depcze" - obraz oparty na zwyczaju, według którego zwycięzca stawiał nogę na karku pokonanego wroga (por. Ps 110,1, Joz 10,24) /Biblia Poznańska/.

*/ (w. 13) "Oto runęli nieprawość czyniący" - zguba grzeszników jest niechybna, dlatego mowa o niej jakby o fakcie już dokonanym /Biblia Poznańska/.

Komentarz O. Adama Szustaka OP do Psalmu 36, zakończony błogosławieństwem:



Serce człowieka obmyśla drogę,
lecz Pan utwierdza kroki.
(Prz 16,9 - BT)